قرآن بیش از آنکه موضوع‌محور باشد نقش‌محور است

ایکنا نوشت:

ایرج گلجانی‌امیرخیز، استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی قزوین در پاسخ به این پرسش که با توجه جاودانگی و جهان‌شمولی قرآن، نسبت بین تفسیر و شرایط عصری چیست؟ گفت: پاسخ به این پرسش به این بر می‌گردد که قاعده جری را در نظر بگیرد. در روایات ما نیز آمده است که قرآن کریم در طول تاریخ جریان دارد و برای معاصرین نزول خود نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی ادامه داد: در اینجا باید پرسید ملاک و مناط این قاعده چیست؟ و بر چه اساسی قرآن در طول تاریخ جریان دارد؟‌ عده‌ای بسیاری این ملاک را روی موضوعات قرآن قرار داده‌اند. یعنی معتقدند موضوعات قرآن جاودانه است و به همین خاطر با معضلی مواجه‌ شده‌اند و آن اینکه موضوعات عوض می‌شود. موضوعات جامعه انسانی در نهادهای اقتصادی،‌ اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اندیشه‌ و باورها عوض می‌شود و چطور قرآن ادعای جاودانگی می‌کند؟

استادیار دانشگاه بین‌المللی قزوین تصریح کرد: در واقع باید گفت قرآن بیش از آنکه موضوع‌محور باشد، نقش‌محور است. در واقع این انسان و نقش‌های انسان است که می‌تواند موضوعاتی را ایجاد کرده، تداوم بخشد و موضوعاتی را از میان ببرد و این نقش‌ها بنابر فطرت انسان و یا انصراف از فطرت انسان هستند.

گلجانی افزود: به همین جهت با این رویکرد در قرآن، تمام توصیفات انسان در خصوص کارکرد و نقش اوست. فرض کنید نقش‌هایی مانند صدقین، کاذبین، مکذبین،‌ ابرار، ‌منافقین، ریاکاران و محسنین همه مربوط به نقش‌هاست و نه موضوعات، از این رو موضوعات مربوط به امور انتزاعی هستند. این اموری خودشان در جهان خارج وجود ندارند، بلکه انسان‌ آن‌ها را در جهان خارج به وجود می‌آورد. برای مثال ربا موضوعی است که در قرآن هست، اما ربا را انسان به وجود می‌آورد و کارکرد انحرافی از فطرت انسان است که ربا را به وجود می‌آورد. وقتی انسانی به دنبال ربا نباشد و به دنبال معاملاتی باشد که در آنها ظلم و اجحاف نیست، ربا از بین می‌رود.

وی با بیان اینکه نگاه ما به قرآن باید نگاه روایتی باشد،‌ گفت: یعنی دیدگاه قرآن مربوط به جهان فیزیکی و زمانه نیست که تسلسل حوادث و موضوعات در آن اتفاق بیفتد. از این رو قرآن کتاب تاریخی نیست که تسلسل موضوعات را بیان کند و حوادث را در تاریخ بیان کند. قرآن مبتنی بر زمان داستانی است. زمان داستانی مبتنی بر تسلسل حوادث و یا موضوعات پدید آمده توسط انسان نیست، بلکه زمانی مبتنی بر جریان علی و معلولی در جهان است؛ یعنی کدام حادثه و موضوع که انسان به وجود می‌آورد، ایجادکننده کدام دسته از حوادث و موضوعات در جهان هستند.

استادیار دانشگاه بین‌المللی قزوین تصریح کرد: برای مثال فسق در قرآن کریم و آیه «وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا؛ و چون بخواهيم شهرى را هلاك كنيم خوشگذرانانش را وا مى داريم تا در آن به انحراف [و فساد] بپردازند و در نتيجه عذاب بر آن [شهر] لازم گردد پس آن را زير و زبر كنيم»(اسرا، ۱۶)، بر می‌گردد به رابطه علی و معلولی فسق توسط مترفین و نابودی جامعه. این بخش در سنت‌های قرآنی وجود دارد؛ یعنی زمان داستانی که مبتنی بر رابطه علی و معلولی موضوعات و حوادث است که در قرآن وجود دارد.

گلجانی ادامه داد: همچنین آیه «سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا؛ در باره كسانى كه پيشتر بوده‏ اند [همين] سنت‏ خدا [جارى بوده] است و در سنت‏ خدا هرگز تغييرى نخواهى يافت»(احزاب، ۶۲). بیان رابطه علی و معلولی در جهان آمده است که قوانین و کارکرد‌های حاکم بر زندگی فردی و اجتماعی انسان است. اما قرآن به زمان داستانی محدود نمی‌شود و به زمان روایی ارتقا می‌یابد. در زمان روایی، موضوعات و حوادث‌محور نیستند، بلکه پدیدارشدگی آن موضوعات و حوادث در دنیای درونی انسان موضوع قرآن است. یعنی جهان خارجی که جهان پدیدارهاست به خاطر نقش و عملکردی که انسان در این جهان دارد، موضوعات در درون دنیای انسان پدیدار می‌شود و به انسان شخصیت خاص و سپس نقش خاص می‌دهد، موضوع قرآن است.

وی افزود: زمان روایی زمانی است که جهان خارج به عنوان پدیدارها و هست‌ها در درون دنیای انسان پدیدار می‌شود، به او شخصیت و ویژگی‌‌های خاص روانی می‌دهد که موضوع قرآن هستند و هیچ‌گاه عوض نمی‌شوند؛ زیرا ویژگی‌هایی که از جهان خارج در دنیای انسان پدیدار می‌شود، در او متعاقبا نقش‌هایی ایجاد می‌کند که موضوع قرآن هستند و این نقش‌ها در طول تاریخ ثابت‌اند.

استادیار دانشگاه بین‌المللی قزوین ادامه داد: در واقع یک رابطه سه ضلعی وجود دارد. اولا کارکرد و نقش انسان در جهان، ثانیا ایجاد کردن حوادثی در جهان خارج و ثالثا پدیدار شدن آن حوادث در دنیای درون انسان‌ها که متعاقبا نقش‌هایی را ایجاد می‌کند.

گلجانی با تصحیح سوالات اولیه بیان کرد: بنابراین به جای اینکه که در پاسخ به سوال شما برگردیم به موضوعات و به جای اینکه بپرسیم موضوعات قرآن علی‌رغم تحول موضوعات در جهان خارج چگونه جاودانه هستند،‌ سوال را تصحیح می‌کنیم و می‌گوییم نقش‌هایی که انسان در تعامل با جهان ایجاد می‌کنند،‌ ثابت بوده و قرآن کریم تمام صفاتی را که برای انسان بر می‌شمارد، فطری هستند و در روایات هم می‌بینیم که بافت زمان روایت با بافت زمان طبیعی که به تعاقب حوادث و موضوعات است، مربوط نیست.

وی در پایان گفت: نکته دوم اینکه زمان روایی مربوط به زمان داستانی که رابطه علی و معلولی حوادث در جهان است، صرفا مربوط نیست و سوم زمان روایی وابسته است به تعامل انسان و جهان به گونه‌ای که حوادثی در جهان که توسط انسان ایجاد می‌شود، از جهان طبیعی به دنیای درونی انسان منتقل می‌شود و انسان متعاقبا نقش‌هایی را در جهان ایجاد می‌کند که به صورت نفاق، ‌فسق،‌ احسان، ایمان، ظلم، عدل و صفاتی این گونه بر می‌گردد که مبتنی بر تقابل‌های دوگانه است.

منبع: فرارو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۴۰۲۴۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تنها مکتبی که قادر به اداره جهان بوده قرآن و عترت است

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله عبدالله جوادی آملی در دیدار «سید محمد شوالا حیدرا» رهبر شیعیان و عضو ارشد مجلس اعلای اسلامی کشور مالی گفت: قرآن کریم، همگان را به عدل و صلح دعوت می کند و معیار فضیلت انسانها از نظر دین اسلام، علم صائب و عمل صالح است.

آیت الله جوادی آملی ضمن آرزوی توفیق برای رهبر شیعیان کشور مالی و مسلمانان منطقه، تاکید کرد: اسلام در قرآن و عترت تجلی کرده و بدون اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نمی‌توان به حقیقت قرآن رسید.

وی افزود: عناصر محوری قرآن کریم سه چیز است و اهل بیت همین سه چیز را تبیین کردند، اول درباره خود مسلمانها، دوم درباره موحدان عالم (اعم از مسلمانان، یهودیان و مسیحیان) و سوم بخش بین المللی و جهانی قرآن کریم است که این کتاب الهی برای هر سه بخش برنامه جداگانه دارد.

این مرجع تقلید گفت: قرآن کریم یک کتاب جهانی است، و تعبیرهای بلند قرآن این است که ﴿هُدیً لِلنّاس‌ِ﴾، ﴿نَذِیراً لِلْبَشَرِ﴾، ﴿کَافَّةً لِلنَّاسِ﴾، ﴿لِلعالَمینَ نَذیرًا﴾؛ لذا وقتی امام زمان (عج) ظهور می‌کنند و جهان را آباد می‌نمایند، با برنامه‌های جهانی قرآن کریم را تبیین خواهد کرد.

وی اظهار داشت: اگر قرآن رهاورد انبیاء (در زندگی جاری) نباشد، همان جاهلیت گذشته بر می‌گردد، آنچه که الان صهیویست ها در غزه انجام می‌دهند، این کودک کشی‌ها و این نسل کشی در غزه، جاهلیت گذشته می‌باشد که سرایت کرده است.

وی افزود: اینکه ما در لیالی متبرکه قدر، قرآن را بر سر می‌نهیم یعنی تاج سر همه انسانها، رهنمودهای قرآن کریم است، چون قرآن، همگان را به عدل و صلح دعوت می کند.

آیت الله جوادی آملی گفت: در شرایط اوضاع کنونی جهان، تنها مکتبی که می‌تواند جهان هشت میلیاردی را اداره کند، قرآن و عترت است.

وی در پایان برای تمامی مسلمانان و شیعیان آن منطقه سلام فرستاد و برایشان سعادت در دنیا و آخرت از خداوند مسالت کرد.

سید محمد شوالا حیدرا رهبر شیعیان و عضو ارشد مجلس اعلای اسلامی کشور مالی، در ابتدای این دیدار با ابراز خوشحالی از حضور در کشور ایران و دیدار با آیت الله جوادی آملی اظهار داشت: به برکت انقلاب جمهوری اسلامی ایران، مردم منطقه ما با تشیع و اهل بیت (ع) آشنا شدند و اگر شیعه در آن منطقه، رشدی کرده‌است همه به برکت انقلاب جمهوری اسلامی ایران بوده است که از این بابت خدا را شکرگزاریم.

کد خبر 6098298